Warto sprawdzić czy bliski, który zmarł był klientem instytucji finansowych. A zwłaszcza członkiem otwartego funduszu emerytalnego. W tych podmiotach oszczędza znacząca grupa pracujących. W sumie liczba klientów OFE, według danych ZUS, to 15,5 mln. Znacząca grupa tych osób zgromadziła już duże oszczędności w OFE. Na rachunku w funduszu znajduje się przeciętnie ok. 20 tys. zł. W niektórych przypadkach ta kwota jest nawet ponad czterokrotnie wyższa. Te pieniądze podlegają dziedziczeniu, pod warunkiem, że zmarły klient OFE nie zakończył kariery zawodowej i nie zaczął już pobierać świadczenia. Zgodnie z prawem pieniądze w OFE podlegają dziedziczeniu tylko w okresie ich gromadzenia w tych instytucjach. Jak sprawdzić czy zmarły był klientem OFE Fundusz emerytalny nie dysponuje wiedzą czy jego klientów umarł. A zatem nie może samodzielnie zdecydować, że uposażonym lub spadkobiercom należą się pieniądze. Trzeba więc poinformować fundusz o tym, że bliski umarł. Co jednak w sytuacji gdy nie wiadomo czy bliski był klientem OFE, a jeśli tak, to którego? Według ekspertów w sytuacji gdy stan majątku zmarłego nie jest dokładnie znany najszybciej i najprościej jest odszukać korespondencję z podmiotami finansowymi, wydruki z rachunków, umowy itp. OFE mają obowiązek przynajmniej raz w roku wysłać korespondencję do klientów i warto na nią zwrócić uwagę. Co jednak zrobić, gdy takiej korespondencji brakuje? — Jeżeli ktoś zadzwoni do ING OFE z zapytaniem, czy dana osoba była naszym klientem, to takiej informacji udzielimy. Nie podamy szczegółów typu, kto jest uposażonym lub ile środków jest zgromadzonych na rachunku, natomiast sam fakty członkostwa w ING OFE bez problemu wyjaśnimy — mówi Joanna Tołwińska, ekspert z ING Życie. Można także OFE zapytać listownie, wysyłając list, fax lub e-mail. Należy jednak zwykle podać nie tylko imię i nazwisko, ale np. także PESEL osoby zmarłej. Trudnym zadaniem jest jednak dzwonienie po kolei do wszystkich OFE, żeby dowiedzieć się, czy zmarły nie był czasem członkiem jakiegoś z nich. Dlatego najprościej jest udać się do ZUS. — Aby sprawdzić czy dana zmarła osoba była członkiem wybranego otwartego funduszu emerytalnego, można zgłosić zapytanie do oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwego ze względu na miejsce zamieszkania zmarłej osoby. Zgłosić należy się z oryginałem odpisu aktu zgonu oraz własnym dokumentem tożsamości. W przypadku wątpliwości, czy problemu z potwierdzeniem członkostwa można takie zapytanie zgłosić do centrali ZUS w Warszawie — mówi Mariusz Zagajewski, dyrektor Departamentu Indywidualnych Ubezpieczeń na Życie i Emerytalnych w grupie Generali. Ważny akt zgonu Kiedy już wiadomo, do którego OFE należał zmarły klient należy zgłosić się do PTE zarządzającego OFE, którego zmarły był członkiem i przedstawić oryginał (lub poświadczoną kopię) aktu zgonu. Jak mówią eksperci Amplico PTE, jeżeli zmarły członek wskazał imiennie osoby uprawnione do otrzymania środków po jego śmierci, wówczas zostaną one poinformowane o tym fakcie. Jeżeli zmarły członek nie wskazał osób uprawnionych do wypłaty środków po jego śmierci, wówczas osoba zgłaszająca zgon zostanie poinformowana o konieczności przeprowadzenia postępowania spadkowego i ustalenia tą drogą listy osób uprawionych lub przedstawienia aktu poświadczenia dziedziczenia (na podstawie testamentu zmarłego) — Jeśli chodzi o spadkobierców sytuacja jest trudniejsza ponieważ Fundusz nie posiada ich danych. Osoby te same powinny zgłosić się po środki — mówi Katarzyna Rak-Fabisiak, dyrektor Biura Zarządzania Relacjami z Klientem PTE PZU. Po zgłoszeniu zgonu fundusz przesyła listę niezbędnych dokumentów do wypłaty do osób uprawnionych. Lista ta uzależniona jest od tego czy w okresie uczestnictwa w OFE środki podlegały wspólności majątkowej, znaczenie ma także to czy zmarły wskazał beneficjentów/uposażonych w umowie czy też nie. Jak podkreślają eksperci Pekao PTE, ze względu na to, że każda tego typu sprawa wymaga indywidualnego rozpatrzenia (trzeba określić czy członek OFE zmarł w trakcie trwania małżeństwa, czy też rozwodu, jak uregulowana była wspólność majątkowa między małżonkami) spadkobiercy/osoby wskazane informowani są indywidualnie odnośnie wymaganych dokumentów, jakie należy dostarczyć do PTE, aby środki mogły być im wypłacone. Celem otrzymania pieniędzy, wraz z wnioskiem o wypłatę potrzebne będą takie dokumenty jak: — Potrzebne jest jeszcze złożenie dyspozycji o sposobie przekazania środków (formularz udostępniany przez fundusz) — tłumaczy Hubert Kostrzyński z Aegon PTE. Po otrzymaniu przez fundusz kompletu dokumentów środki są wypłacane w gotówce dla beneficjentów / spadkobierców oraz w formie wypłaty transferowej na rachunek w OFE dla środków objętych wspólnością majątkową. Proces wypłaty środków odbywa się dla każdego uprawnionego indywidualnie, nie wcześniej niż przed upływem miesiąca, lecz nie później niż w ciągu trzech miesięcy od dostarczenia wymaganych dokumentów. Z subkonta ZUS też dziedziczymy Warto pamiętać także o tym, że dziedziczeniu podlegają składki trafiające na nowe subkonto w ZUS. Od maja 2011 r. każdy członek OFE ma swoje subkonto w ZUS. Pieniądze, które były dotychczas przekazywane wyłącznie do OFE, od maja są też częściowo przekazywane na to subkonto. W przypadku śmierci członka OFE, ZUS zobowiązany jest do wypłaty środków zgromadzonych na subkoncie w ten sam sposób, w jaki wypłaty dokonało OFE (czyli tym samym osobom i w takim samym udziale procentowy w wypłacie). — O zrealizowanych wypłatach OFE każdorazowo informuje ZUS i ZUS na podstawie tych informacji powinien dokonać wypłat z subkonta. Warto jednak pamiętać żeby, w przypadku, gdy członek OFE zmarł po 1 maja 2011, dopilnować, czy nie powinna zostać dokonana jakaś wypłata z subkonta posiadanego przez zmarłego w ZUS — mówi Joanna Tołwińska. — Aktualizacja danych – rzecz, która na co dzień wydaje się nam mało istotna – jest niezwykle ważna. Zmieniając swoje dane osobowe musimy je zaktualizować nie tylko u pracodawcy czy w banku. Zmiana danych w OFE jest równie ważna. Dzięki aktualnym danym możemy odszukać spadkobierców lub właściwych uposażonych i przekazać im zgromadzone środki, po śmierci członka funduszu. Niestety – jeśli posiadamy nieaktualne dane – jest to niezwykle trudne lub niemożliwe — mówi Katarzyna Golińska z Nordea PTE. Inną przyczyną, dla której środki nie są wypłacane może być także nie powiadomienie funduszu o zgonie jego członka. Zaledwie cześć uposażonych lub spadkobierców ma świadomość, że po śmierci członka funduszu mogą otrzymać zgromadzone przez niego środki. W trakcie trwania członkostwa w funduszu w każdym, dowolnym momencie klient może zmienić wcześniej wskazane osoby uposażone, bądź ustalić uposażonych po raz pierwszy. W tym celu należy wypełnić odpowiednie formularze. Są dostępne na stronach internetowych OFE. — Wskazując osoby uposażone należy podać ich imiona i nazwiska, daty urodzenia oraz adres zamieszkania. Należy również podać ich procentowy udział w świadczeniu pamiętając o tym, że udziały wszystkich uposażonych muszą sumować się do 100 proc. Jeżeli udział nie będzie wskazany, wówczas, w razie wypłaty, środki będą dzielone równo między wszystkich, wskazanych uposażonych. Dyspozycja może być złożona na formularzu OFE bądź może być dokumentem sporządzonym przez członka OFE (należy pamiętać, żeby podać swoje dane i koniecznie podpisać się pod dyspozycją) — mówi Joanna Tołwińska, ekspert z ING Życie. W różnych funduszach procent klientów, którzy wskazali uposażonych wygląda różnie. I tak np. w PKO BP Bankowym OFE 20 proc., a w Pekao OFE 41,7 proc. członków wyznaczyło osoby wskazane na wypadek śmierci. W funduszach Aviva, ING czy Amplico jest to więcej, bo ok. 60-70 proc. Według Amplico, z każdym rokiem przybywa zgłoszeń śmierci członków. Nie wynika to z większej umieralności, a tylko z podnoszenia się poziomu świadomości społeczeństwa, że środki gromadzone w OFE są dziedziczone i należy się po nie zwracać. Od 2010 r. OFE dostają także pliki z ZUS dotyczące zgonów. Zmiany w prawie, które weszły w życie w maju 2011 r. nie przewidują żadnych zmian w procedurach w zakresie wskazywania osób na wypadek śmierci. W dalszym ciągu, aby wskazać takie osoby trzeba będzie przesłać do PTE pisemną dyspozycję. W przypadku śmierci klienta OFE uprawnionymi do wypłaty są: I przypadek stan cywilny zmarłego klienta OFE (kawaler/panna), gdy została wskazana osoba uposażona II przypadek stan cywilny zmarłego klienta OFE (kawaler/panna), gdy nie została wskazana osoba uposażona III przypadek stan cywilny zmarłego klienta OFE (żonaty/mężatka), gdy została wskazana osoba uposażona IV przypadek stan cywilny zmarłego klienta OFE (żonaty/mężatka), gdy nie została wskazana osoba uposażona V przypadek stan cywilny zmarłego klienta OFE (rozwód), gdy została wskazana osoba uposażona Źródło: Pocztylion-Arka PTE Przepisy prawne Regulacje dotyczące podziału środków w razie śmierci członka funduszu emerytalnego znajdują się w 13. rozdziale ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Art. 131 normuje wypłatę środków dla współmałżonka zmarłego, art. 132 dla uposażonych. Środki, które nie podlegają wypłacie współmałżonkowi lub uposażonym wchodzą w skład spadku. Art. 131. 1. Jeżeli w chwili śmierci członek otwartego funduszu pozostawał w związku małżeńskim, fundusz dokonuje wypłaty transferowej połowy środków zgromadzonych na rachunku zmarłego na rachunek małżonka zmarłego w otwartym funduszu, w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. 2. Wypłata transferowa jest dokonywana w terminie, o którym mowa w art. 122, nie wcześniej jednak niż w terminie 1 miesiąca, po przedstawieniu przez małżonka zmarłego odpisu aktu zgonu, odpisu aktu małżeństwa oraz pisemnego oświadczenia stwierdzającego, czy do chwili śmierci członka funduszu nie zaszły żadne zmiany w stosunku do treści oświadczenia, o którym mowa w art. 83 ust. 1, lub zawiadomienia, o którym mowa w art. 83 ust. 2, a jeżeli zmiany te miały miejsce - także dowodu tych zmian. 3. Jeżeli małżonek zmarłego członka funduszu nie posiada rachunku w otwartym funduszu, stosuje się odpowiednio przepisy art. 128. 4. Jeżeli zmarły nie dopełnił obowiązku określonego w art. 83 ust. 1 zdanie drugie lub w ust. 2, jego małżonek powinien potwierdzić na piśmie, że do chwili śmierci członka funduszu nie zmienił się stan stosunków majątkowych między małżonkami ustalony stosownie do art. 83 ust. 3, a w przypadku zmiany tego stanu - przedstawić odpowiednie dowody tej zmiany. 5. Otwarty fundusz nie ponosi odpowiedzialności za skutki niedopełnienia lub nienależytego dopełnienia obowiązku określonego w ust. 2 lub 3. Art. 132. 1. Środki zgromadzone na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego, które nie zostaną wykorzystane zgodnie z art. 131, przekazywane są osobom wskazanym przez zmarłego, zgodnie z art. 82 ust. 1 lub 1a, a w przypadku ich braku wchodzą w skład spadku. 2. (uchylony). 3. Otwarty fundusz dokonuje wypłaty środków należnych osobie wskazanej przez zmarłego w terminie 3 miesięcy, nie wcześniej jednak niż w terminie 1 miesiąca, od dnia przedstawienia funduszowi urzędowego dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby uprawnionej, z tym że wypłata środków przypadających małżonkowi zmarłego może być przekazana na jego żądanie na rachunek w otwartym funduszu. W tym ostatnim przypadku do wypłaty transferowej środków przypadających małżonkowi zmarłego stosuje się odpowiednio art. 128. 4. Wypłata dokonywana bezpośrednio na rzecz osoby wskazanej przez zmarłego następuje w formie wypłaty jednorazowej lub w formie wypłaty w ratach płatnych przez okres nie dłuższy niż 2 lata, zgodnie z pisemną dyspozycją osoby uprawnionej. 4a. Przepisy ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio do spadkobierców, którzy dodatkowo obowiązani są przedłożyć funduszowi prawomocne stwierdzenie nabycia spadku. 5. Zasady wypłaty w ratach określa statut otwartego funduszu. Art. 132a. 1. W razie śmierci członka otwartego funduszu, który osiągnął wiek emerytalny i do dnia śmierci nie ustalono wysokości emerytury - kwotę środków zgromadzonych na rachunku zmarłego pomniejsza się o kwoty niezrealizowanych świadczeń, o których mowa w art. 136 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. 2. Po dokonaniu zwrotu niewykorzystanych środków przeznaczonych na wypłatę niezrealizowanych świadczeń otwarty fundusz dokonuje wypłaty tych środków zgodnie z art. 131 i 132.